Ιπποφαές: Θρεπτική Αξία, Ιδιότητες & Παρενέργειες

Τι είναι το ιπποφαές;

Το ιπποφαές (Hippophae rhamnoides) είναι ένα πολύτιμο φυτό που καλλιεργείται εκτενώς στην Ευρώπη και στην Ασία. Αποτελεί θάμνο που ανήκει στην οικογένεια Elaeagnaceae και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 7 μέτρα. [1]

Το όνομά του προέρχεται από το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα τάιζαν τα άλογα με ιπποφαές για να έχουν λαμπερό και υγιές τρίχωμα.

Οι καρποί του (μούρα) είναι κίτρινου ή πορτοκαλί χρώματος και διαθέτουν μία χαρακτηριστική ξινόπικρη γεύση με άρωμα που θυμίζει ανανά. Για το λόγο αυτό, το ιπποφαές είναι γνωστό και ως Σιβηρικός ανανάς. [1]

Το ιπποφαές έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως υπερτροφή, ενώ χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική ήδη από τα αρχαία χρόνια, σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας, για την τόνωση και την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. [1][2][11]

Ιπποφαές και θρεπτική αξία 

Το ιπποφαές περιέχει σχεδόν 200 είδη βιοδραστικών ενώσεων, στο σύνολο των οποίων οφείλονται και τα δεκάδες οφέλη που παρέχει στον οργανισμό, ενώ η σύνθεσή του ποικίλλει ως ένα βαθμό ανάλογα με το πού και πώς έχει καλλιεργηθεί. [5][9][11]

Τα 100 γραμμάρια αποξηραμένου φρούτου αποδίδουν περίπου 275 kcal και περιέχουν υδατάνθρακες, λίπος και πρωτεΐνη. Το ιπποφαές αποτελεί, επίσης, καλή πηγή φυτικών ινών και είναι σχετικά χαμηλό σε σάκχαρα.

Τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά απαντώνται τόσο στους καρπούς όσο και στους σπόρους & στα φύλλα, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται οι βιταμίνες, τα μέταλλα, οι φυτοστερόλες, τα απαραίτητα λιπαρά οξέα, τα αμινοξέα και τα αντιοξειδωτικά. [1][5]

Βιταμίνες: Το ιπποφαές περιέχει τόσο υδατοδιαλυτές όσο και λιποδιαλυτές βιταμίνες, ενώ το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα των μούρων του είναι η εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C. Επιπλέον, περιέχει σημαντικές ποσότητες των βιταμινών E & K και μικρότερες ποσότητες των βιταμινών του συμπλέγματος Β. [1][2]

Μέταλλα: Στον καρπό του ιπποφαούς περιέχονται σίδηρος, μαγνήσιο, χαλκός, ψευδάργυρος, νάτριο, κάλιο, φώσφορο, ασβέστιο και μαγγάνιο. Μάλιστα, το κάλιο περιέχεται σε σημαντική ποσότητα, παρέχοντας προστασία σε περιπτώσεις αυξημένης αρτηριακής πίεσης. [1][2]

Αντιοξειδωτικά: Το ιπποφαές περιέχει μεγάλη ποικιλία αντιοξειδωτικών ενώσεων, οι οποίες αξιοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από τον οργανισμό. Ανάμεσα στα αντιοξειδωτικά που περιέχει ανήκουν διάφορες φαινολικές ενώσεις, η κερσετίνη (quercetin) και το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C). [1][2]

Αμινοξέα: Τα μούρα του ιπποφαούς περιέχουν 18 από τα 22 γνωστά αμινοξέα. Τα αμινοξέα αποτελούν δομικά συστατικά των πρωτεϊνών, ενώ τα περισσότερα από αυτά συμμετέχουν σε σημαντικές διεργασίες του οργανισμού, όπως η παραγωγή ενέργειας, η οικοδόμηση των μυών και η λειτουργία του εγκεφάλου. [1]

Λιπαρά οξέα: Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε ως σήμερα, το ιπποφαές είναι το μόνο φυτό που περιέχει παράλληλα ω3, ω6, ω7 (παλμιτολεϊκό οξύ) & ω9 λιπαρά οξέα. Αυτό αποτελεί ένα από τα βασικότερα γνωρίσματά του, καθώς και αιτία για πολλές από τις ωφέλιμες δράσεις του (π.χ. επούλωση πληγών).

Φυτοστερόλες: Το ιπποφαές περιέχει φυτικές στερόλες, όπως οι σιτοστερόλες, παρέχοντας σημαντική προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις και συμβάλλοντας στη διατήρηση υγιών επιπέδων χοληστερόλης. [1]

Καροτενοειδή: Πλήθος καροτενοειδών περιέχονται στο ιπποφαές, όπως είναι το λυκοπένιο, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη. Χάρη στην παρουσία λιπιδίων στο συγκεκριμένο φυτό, τα συστατικά αυτά μπορούν να απορροφηθούν και να αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό από τον οργανισμό. [1][2]

Ιπποφαές και τρόποι κατανάλωσης 

Οι καρποί του ιπποφαούς δε συνηθίζεται να καταναλώνονται ωμοί, λόγω της υψηλής οξύτητας και στυπτικότητάς τους. Χρησιμοποιούνται, όμως, για την παρασκευή χυμών, μαρμελάδων, κρασιών, γλυκών και πολλών άλλων βρώσιμων προϊόντων, ενώ από τα φύλλα του φυτού παρασκευάζεται θρεπτικό τσάι. [1][6]

Ιπποφαές και χρήσεις

Επιπλέον, το ιπποφαές χρησιμοποιείται ευρέως στη βιομηχανία τροφίμων, λειτουργώντας ως φυσικό πρόσθετο. Οι καρποί του μπορούν να αξιοποιηθούν με πολλούς τρόπους, όπως για παράδειγμα στη διαδικασία παραγωγής τυριού ή γιαουρτιού, σε διάφορα αλκοολούχα ποτά (λικέρ, κρασί, μπύρα κ.τ.λ.) και σε αρτοσκευάσματα, αναβαθμίζοντας το άρωμα, τη γεύση και τη θρεπτική αξία του τελικού προϊόντος. [1][6]

Παράλληλα, χρησιμοποιείται και για τη σίτιση ζώων, όπως είναι τα κοτόπουλα, οι χοίροι και τα ψάρια, αποτελώντας επιλογή υψηλής διατροφικής αξίας. [1][2]

Τέλος, το ιπποφαές μπορεί να ληφθεί και ως συμπλήρωμα διατροφής, ενώ αποτελεί συστατικό σε πλήθος από δερμοκαλλυντικά προϊόντα και σκευάσματα για την προαγωγή της υγείας.

Ιπποφαές και ευεργετικές ιδιότητες

Οι ευεργετικές ιδιότητες του ιπποφαούς είναι γνωστές από την αρχαιότητα, ενώ μέχρι και σήμερα ανακαλύπτονται όλο και περισσότερα οφέλη από την κατανάλωσή του. Όπως προαναφέρθηκε, η δράση του οφείλεται στο πλήθος θρεπτικών συστατικών που περιέχει. [1][2][11]

Οι βασικότερες ιδιότητες που αποδίδονται στο ιπποφαές είναι οι εξής:

• Αντιοξειδωτικές
• Αντιφλεγμονώδεις
• Αντιμικροβιακές
• Αντιιικές
• Ανοσορρυθμιστικές
• Τονωτικές
• Αντιστρεσογόνες
• Αναλγητικές
• Αντιγηραντικές
• Καρδιοπροστατευτικές
• Ηπατοπροστατευτικές
• Γαστροπροστατευτικές

Καρδιαγγειακή υγεία

Ανάμεσα στις πολλές ευεργετικές ιδιότητες που αποδίδονται στο ιπποφαές, ανήκει και η συμβολή του στη διατήρηση της καρδιαγγειακής υγείας. [1][3][4][5]

Σημαντικό όφελος φαίνεται να παρέχουν τόσο οι καρποί (μούρα) όσο και οι σπόροι & το έλαιο του ιπποφαούς, συμβάλλοντας στην πρόληψη αλλά και στην καλύτερη διαχείριση των παθήσεων που σχετίζονται με το καρδιαγγειακό σύστημα. [4][5]

Έχει φανεί από πλήθος μελετών, πως η κατανάλωση ιπποφαούς προστατεύει σημαντικά από την υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη, την παχυσαρκία, τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών, τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων καθώς και από την υπερχοληστερολαιμία. [1][3][5]

Υγεία του δέρματος & των μαλλιών

Το ιπποφαές έχει μελετηθεί ευρέως για τα οφέλη που παρέχει στο δέρμα. Τόσο η κατανάλωσή του διατροφικά όσο και η χρήση του μέσω δερμοκαλλυντικών προϊόντων, είναι πολλά υποσχόμενη.

Συγκεκριμένα, έχει φανεί πως το έλαιο ιπποφαούς είναι ωφέλιμο σε άτομα που εμφανίζουν εγκαύματα ποικίλης αιτιολογίας (π.χ. ηλιακά), ατοπικό δέρμα, έκζεμα και ψωρίαση. [2][3][9][10]

Επιπλέον, το ιπποφαές φαίνεται να συμβάλλει στην ταχύτερη επούλωση των πληγών, ενώ παρέχει ενυδάτωση στην επιδερμίδα, προστατεύει από τις οξειδωτικές βλάβες και προλαμβάνει την πρόωρη γήρανση. [1][2][4][7][9]

Λόγω της ισορροπημένης περιεκτικότητάς του σε λιπαρά οξέα, καροτενοειδή & βιταμίνες, το έλαιο ιπποφαούς χρησιμοποιείται ως συστατικό καλλυντικών προϊόντων που αφορούν το  ξηρό, ξεφλουδισμένο, καμμένο, ερεθισμένο ή/και ώριμο δέρμα. [7][9]

Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται σε ποικιλία δερμοκαλλυντικών που αφορούν τόσο την επιδερμίδα (π.χ. αντιγηραντικές κρέμες) όσο και τα μαλλιά (π.χ. έλαιο μαλλιών, σαμπουάν, μαλακτικό). [2][7]

Ιδιαίτερα όσον αφορά τα μαλλιά, θεωρείται πως συμβάλλει στην ενδυνάμωση της τρίχας, στην επαναφορά της λάμψης και της ελαστικότητας, καθώς και στην πρόληψη της τριχόπτωσης & της φθοράς. [7]

Υγεία του γαστρεντερικού συστήματος

Το ιπποφαές έχει μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό για το όφελος που παρέχει στο γαστρεντερικό σύστημα του ανθρώπου. [1][3]

Συγκεκριμένα, φαίνεται πως η κατανάλωσή του σχετίζεται με την πρόληψη και καλύτερη διαχείριση καταστάσεων όπως είναι τα έλκη (στοματικά, γαστρικά, έλκη από στρες) και η δυσπεψία. [1][3]

Παράλληλα, έχει φανεί πως τα συστατικά του ιπποφαούς ενισχύουν τη φυσιολογική μικροχλωρίδα του εντέρου, αυξάνοντας τον αριθμό πολλών προβιοτικών (φιλικά βακτήρια), όπως είναι τα Bifidobacterium, Lactobacillus, Bacteroides. [1]

Ξηροφθαλμία

Το έλαιο ιπποφαούς, γνωστό για το όφελος που παρέχει στο δέρμα και τους βλεννογόνους, έχει μελετηθεί και για την ευεργετική του επίδραση στην ξηροφθαλμία.

Συγκεκριμένα, έχει φανεί πως η λήψη διατροφικού συμπληρώματος ιπποφαούς για περίοδο τριών μηνών μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας. [1]

Στοματική Υγιεινή

Το ιπποφαές φαίνεται πως παρέχει προστατευτική δράση στη στοματική κοιλότητα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συστατικό φυσικής προέλευσης σε προϊόντα όπως τα στοματικά διαλύματα, προστατεύοντας από καταστάσεις όπως η περιοδοντίτιδα. [8]

Σύμφωνα με μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2019, το ιπποφαές αποτελεί μία εξαιρετική εναλλακτική αντί διάφορων συνθετικών ουσιών που περιέχονται στα προϊόντα στοματικής υγιεινής και συχνά προκαλούν ανεπιθύμητα συμπτώματα στα δόντια & τα ούλα. [8]

Ιπποφαές και γυναικείο φύλο

Πέρα από τη χρήση του ιπποφαούς ως συστατικό αντιγηραντικών κρεμών και προϊόντων για τη φροντίδα των μαλλιών, υπάρχουν και άλλα πιθανά οφέλη που αφορούν τις γυναίκες.

Μελέτες έχουν δείξει πως η λήψη διατροφικού συμπληρώματος με έλαιο ιπποφαούς μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και τον πόνο (π.χ. κατά την έμμηνο ρύση), να συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας του κόλπου, καθώς και στην αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας & κολπικής ατροφίας. [1]

Ιπποφαές και ασφάλεια – παρενέργειες

Η κατανάλωση του ιπποφαούς θεωρείται ασφαλής. Όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να καταναλωθεί τόσο ως συστατικό διάφορων χυμών ή συνταγών, καθώς και ως τσάι, ή να περιέχεται στη σύνθεση διαφόρων τροφίμων του εμπορίου. [3]

Σχετικά με την κατανάλωσή του με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αντενδείξεις που να αφορούν τη λήψη, ενώ δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες από την κατανάλωσή του στις προτεινόμενες δοσολογίες.

Ιπποφαές και αντενδείξεις

Συστήνεται να αποφεύγεται η κατανάλωση διατροφικού συμπληρώματος ιπποφαούς κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό, λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων που να αφορούν την ασφάλεια λήψης κατά τις συγκεκριμένες περιόδους.

Επιπλέον, λόγω ορισμένων ιδιοτήτων του ιπποφαούς, συστήνεται να μη λαμβάνονται συμπληρώματα διατροφής από άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτική, αντιαιμοπεταλιακή, αντιυπερτασική και αντιδιαβητική αγωγή, καθώς μπορεί να ενισχυθεί η δράση των αντίστοιχων αγωγών.

Συστήνεται, επίσης, να διακόπτεται η λήψη διατροφικού συμπληρώματος ιπποφαούς περίπου 2 εβδομάδες πριν από προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.

Ποια είναι τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής με Ιπποφαές;

1. Lamberts Sea Buckthorn 1000 mg 30 caps : περιέχει 1000 mg υψηλής καθαρότητας έλαιο καρπών ιπποφαούς ανά μαλακή κάψουλα, τα οποία αποδίδουν 270 mg παλμιτολεϊκού οξέος (ωμέγα 7).
2. Superfoods Ιπποφαές 50 softgels : συμπλήρωμα διατροφής με έλαιο καρπών ιπποφαούς σε ποσότητα 350 mg ανά μαλακή κάψουλα.
3. Evercare Hippophae 300 mg 60 caps : φυσικό συμπλήρωμα διατροφής με σκόνη από τον καρπό του ιπποφαούς σε ποσότητα 300 mg ανά κάψουλα.
4. Weleda Χυμός Ιπποφαές 250 ml : Βιολογικός χυμός ιπποφαούς για την τόνωση του οργανισμού και την υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος.

Πηγές

1. Wide Spectrum of Active Compounds in Sea Buckthorn (Hippophae rhamnoides) for Disease Prevention and Food Production
2. Comprehensive review on sea buckthorn: Biological activity and its potential uses
3. Bioactive profile, health benefits and safety evaluation of sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.): A review
4. Nutritional Value, Health-promoting Benefits and Food Application of Sea Buckthorn
5. Bioactive compounds, health benefits and functional food products of sea buckthorn: a review
6. Potential of sea buckthorn-based ingredients for the food and feed industry – a review
7. Sea Buckthorn Oil—A Valuable Source for Cosmeceuticals
8. Benefits of sea buckthorn (Hippophae rhamnoides) pulp oil-based mouthwash on oral health
9. Abundance of active ingredients in sea-buckthorn oil
10. Sea buckthorn extract in the treatment of psoriasis
11. Why is sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) so exceptional? A review